Sigorta şirketlerinin uyguladığı sovtaj, özellikle kasko sigortalarında sıkça karşımıza çıkıyor. Bu yazımızda “Sovtaj ne demek?” sorusunun tüm cevaplarını birlikte arayacağız.
Sovtaj, hasar görmüş bir malın hasarlı hali ile ekonomik değerini ifade eder. Sigorta şirketinin giderini azaltan sovtaj bedeli, hasar azaltıcı bir sigortacılık işlemidir. Normal şartlarda sigortalı kişi bir kaza durumunda sigorta şirketinden tazminatını talep ettiğinde sigorta şirketi bunu öder. Sigorta şirketinin ödemesinin ardından şirket hukuki açıdan sigortalı yerine geçer. Böyle bir durumda sigorta şirketi hasarlı malın ekonomik değeri varsa bunun değerini belirleyip, belirlenen bu sovtaj bedeli üzerinden hasarlı malın satışını yapabilir.
Sovtaj Bedeli Hesaplama
Sovtaj bedeli hakkında daha açıklayıcı olması açısından bir örnek üzerinden gidebiliriz. Piyasa değeri 4000.000 TL olan bir aracınız olduğunu varsayalım ve kaskosu olan bu araçla, büyük bir kaza geçirdiniz. Eksper raporu ile aracınızın ağır hasarlı olduğuna karar verildiğinde; sigorta şirketiniz size bu hasarlı aracınızın kaza tarihinde geçerli olan rayiç bedelini yani bu örnekte olduğu gibi 400.000 TL değeri ödemekle yükümlüdür. Ancak size yapacağı bu ödemeden sonra, aracın hasarlı halinin değerlendirme hakkı sigorta şirketine geçecektir. Dolayısı ile sigorta şirketi artık aracın hasarlı halini satabilme hakkına sahiptir. Bu satıştan kazanacağı gelir de sovtaj bedeli olarak kayıtlara geçecektir.
Hesaplamada Dikkat Edilecek Konu
Sovtaj bedeli konusunda dikkat edilmesi gereken önemli bir ayrım vardır. Sovtaj bedelinin alınması için aracın mutlaka perte çıkması ve bunun eksper raporu ile teyit edilmesi gerekir. Trafikten Çekme Belgesi temin edilerek işlem yapılan pert dosyalarda aracın yeniden trafiğe çıkma imkanı bulunduğundan yani aracın trafik tescil kaydının silinmemesi nedeni ile bu araçlarda sigorta şirketlerinin alım-satım yapma işlemlerinde söz sahibi olması mümkün hale gelir.
Sigorta şirketleri, sovtaj bedeli ile hasarlı maldan gelir kazanmasının yanı sıra, aslında geri dönüşüme de büyük katkıda bulunurlar. Bu hasarlı malların yeniden dönüşüme girmesi ile ülke ekonomisine de büyük yarar sağlanmaktadır.
Sovtaj Bedelinin Hukuki Boyutu
Sigortacılıkta halefiyet ilkesi gereğince sigorta şirketi tazminat ödemesini eksiksiz olarak yaptıktan sonra sigortalı mal ile ilgili tasarruf hakkını elde eder. Bu bazı durumlarda sovtaj değerlendirmesi bazı durumlarda da rücu hakkı olarak karşımıza çıkmaktadır. Burada incelediğimiz başlık olan sovtaj bedeli oto sigortalarında sigorta şirketinin ağır hasar durumunda rayiç bedeli tazmin etmesi ile hasarlı aracın tasarrufunun sigorta şirketine kalması şeklinde karşımıza çıkarken, kısmi hasar durumlarında ise yedek parça değişimleri sonucunda hasarlı yedek parça ile ilgili tasarruf hakkının da sigorta şirketine ait olduğu ayrı bir durum olarak da karşımıza çıkabilir.
Oto dışı branşlarda ise genel sektör uygulaması tazminat hesabında hasarlı malların ekonomik değerinin eksper raporu ile belirlenmesi ve hasarlı malların sigortalıya bırakılması ile bu hasarlı mallara ait bedelin tazminat hesabında tazminatı azaltıcı bir unsur olarak rapora konu edilmesi şeklinde görülmektedir. Yani böyle bir durumda hesaplanan sovtaj bedeli kadar sigorta şirketinin ödemesi gereken tazminat tutarı düşecektir.
Uygulanma Nedeni
Sovtaj uygulaması; araçların ağır hasarlı işlem görmesine rağmen onarımının mümkün olması sebebi ile ekonomiye yeniden kazandırılmasına katkı sağlarken, hasarlanan yedek parçaların kullanımdan kalkmasının sağlanması ile uygunsuz onarımların da engellenmesini sağlamaktadır. Kısaca ÖTA Yönetmeliği olarak adlandırdığımız Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik adı ile yayınlanan yönetmeliğin amacı; çevre ve insan sağlığının korunması için araçlardan kaynaklanan atıkların oluşumunu engellemek olarak belirlenmiştir. Sigorta sektörüne de hem ağır hasarlı araçlar hem de değişen yedek parçalar açısından ilgili yönetmelik ile sorumluluk atfedilmiştir.
