Riziko Nedir? Ne için Önemlidir?
Sözlük anlamı risk olan riziko sigortacılık alanında en sık kullanılan terimlerin başında gelir. Riziko hem sigortalı hem de sigorta şirketi açısından önemli ve dikkate alınması gereken bir kavramdır. Sigorta sisteminin temelini oluşturması bakımından önemlidir.
İhtimal dahilinde olmakla birlikte gerçekleşmesi istenmeyen ve her zaman beklenmeyen riskler sigorta şirketleri tarafından üstlenilir. Riziko olarak adlandırılan bu durumun sigortacılık sektörünün temel fonksiyonunu oluşturduğu söylenebilir. Pek çok sigorta branşı riziko değerlendirmesi sayesinde varlığını sürdürür.
Riziko Nedir?
Riziko kelimesinin anlamca karşılığı risk sözcüğüdür. Sigortacılık sektöründe riziko kavramı genel risk algısının yanı sıra kalıplaşmış bir durumu ifade eder. Gerçekleşmesi durumunda sigortalının zarara uğrayacağı ve sigorta şirketinden maddi olarak tazminat talep edeceği durum sigortacılık dilinde riziko olarak adlandırılır.
Sigortalı, rizikonun gerçekleşmesi ihtimalini sigorta şirketine devrederek riskleri onun üstlenmesini sağlamış olur. Üstlenmiş olduğu rizikaya karşılık olarak sigorta şirketi sigortalıdan prim tahsilatı yapar. Bir sigorta terimi olarak riziko, sigorta şirketi tarafından prim karşılığında üstlenilen riskler toplamıdır.
Riziko Neden Önemlidir?
Sigortacılık sistemi risk analizi ve bu risklerin belirli bir prim tutarı üzerinden sigorta şirketi tarafından üstlenilmesi prensibi ile çalışır. Sistemin ayakta kalabilmesi için söz konusu risk değerlendirmelerinin doğru bir şekilde yapılması son derece önemlidir. Aksi halde sigorta şirketi veya sigortalıdan birinin zarara uğraması kaçınılmaz olacaktır.
Rizikonun gerçekleşme ihtimalinin artması basit olarak iki sonuç doğurur. Bunların birincisinde sigorta şirketi gerçekleşme ihtimali yüksek olan riski üstlenmek için daha fazla prim talep eder. İkinci sonuç da riskin gerçekleşmesi durumunda ödeyeceği tazminat miktarını azaltmak ister. Bunun daha ileri seviyesinde rizikonun neredeyse kesin olarak gerçekleşeceği durumlarda ise sigorta yapmaktan kaçınır.
Bu konuyu sürekli olarak yoğun trafikte kullanılan ticari bir araç ile kullanım sıklığı düşük bir özel aracın trafik sigortası bağlamında kolayca anlamak mümkündür. Sürekli olarak trafikte olacak bir ticari aracın karşı karşıya olduğu riskler haliyle daha fazladır. Bu durum sigorta şirketi açısından doğal olarak daha yüksek riziko anlamına gelir. Özel araç ile aynı miktarda tazminat ödemek için bu araçtan daha yüksek prim almak gerekeceği açıktır.
Sigorta sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi etkin bir riziko değerlendirme sisteminin varlığına bağlıdır. Hem sigorta yaptıranın talepleri hem de sigorta şirketinin sorumluluklarının net bir şekilde ortaya konması rizikonun gerçekçi olarak değerlendirilmesi sayesinde olabilir. Böylece sigorta edilen kıymete ait riskler belirlenmiş, karşılığında ödenecek tazminat tutarları gerçekçi bir seviyede poliçeye işlenmiş olur.
Rizikonun doğru belirlenmesi tüketicinin korunması bakımından da son derece önemlidir. Sigorta şirketlerinin kâr elde edebilmesi kadar sigorta ettirenlerin haklarının korunması da mutlaka gerekir. Sigortacılık mevzuatı bu açıdan her iki tarafın korunmasını sağlayacak hükümler içeren bir yapıya sahiptir.
Riziko Hangi Durumlarda Geçerlidir?
Sigorta şirketi açısından rizikonun geçerlilik koşulu sigortalının kasıt veya ihmali ile rizikonun gerçekleşmesi arasında bir bağ olmamasıdır. İhmal veya kasıt ile gerçekleştiği anlaşılan riskler için sigorta şirketi ödeme yapmama hakkına sahip olur. Riziko her iki tarafın iradesi dışında ortaya çıkacak durumlara yönelik olduğundan ihmal ya da kasıt durumu kapsam dışında kalma sonucu doğuracaktır.
Bununla birlikte rizikonun geçerli olabilmesi için bir başka koşul ihmal veya kasıt olmaksızın riskin gerçekleştiğini sigortalının en hızlı ve doğru bir şekilde sigorta şirketine bildirmesidir. Sigortalı bilgi verirken herhangi bir unsuru gizlemeden açık ve net bir şekilde bildirimde bulunmalıdır. Yanıltıcı bilgi vermek sigortalı açısından ciddi hak kayıpları anlamına gelebilir.
Riziko Nasıl Gerçekleşir?
Riziko kavramı sigortalama süreci ile başlar. Ancak sürecin sonuçlanması rizikonun gerçekleşmesi ve tüm değerlendirmelerin ardından tazmin edilme aşamasına geçilmesi ile mümkündür. Dolayısıyla sigorta edilen kıymetin başına gelen olay başlı başına rizikonun gerçekleşmesi anlamına gelmez. Olayda sigortalının ihmal veya kastının olup olmadığı sigorta şirketi için ilk cevaplanacak sorular arasında yer alır.
Rizikonun gerçekleştiğini belgeleyebilmek için sigortalıya düşen öncelikli görev gerçekleşen olayı en ufak ayrıntısına kadar eksiksiz ve yanlışsız olarak sigorta şirketine bildirmektir. Süreç bu adım ile başlamış sayılır ve sigorta şirketi tarafından değerlendirme başlatılır. Yapılacak değerlendirmeler neticesinde ihmal veya kasıt olmaksızın sigortalanan kıymet üzerinde rizikonun gerçekleştiği sonucuna varıldığında tazmin edilme aşamasına geçilir.
Sigorta Şirketleri için Riziko Süreci
Şirketler açısından sigorta terimleri ile sınırlı olmayan riziko kavramı oldukça ciddi bir süreci gerektirir. Şirketler hangi sigorta branşında olursa olsun teminat altına alacakları riskleri ve tazminat miktarlarını doğru bir şekilde belirlemek zorundadır. Bu durum öncelikle varlıklarını sürdürebilmeleri açısından büyük öneme sahiptir. Konunun bir başka önemli yanı riziko belirlemenin sigortalının haklarını da koruyacak olmasıdır.
Sigorta şirketleri açısından riziko süreci sigortalanacak varlığın risk analizi ile başlar. Doğru yapılan değerlendirmeler ile oluşturulan poliçeler hem sigorta şirketinin hem de sigortalının koruyucu kalkanıdır. Öngörülen riskin gerçekleşmesi durumunda ise ilk görev sigortalıya düşer. Uygun yöntemlerle ve doğru bir şekilde hasar bildirimini yapması beklenir.
Hasar bildirimini alan sigorta şirketi hasarın doğruluğunu, derecesini ve aynı zamanda sigortalının ihmal veya kusurunun olup olmadığını hızlı bir şekilde incelemeye alır. Hasar tespiti kadar sürece sigortalının katkısı da ciddi şekilde araştırılan önemli bir başka detaydır. Bu işlemlerin ardından tazminata esas kıymetler belirlenir ve ödeme aşamasına geçilir.
