Sigorta şirketlerinin düzenledikleri poliçeler ile üstlendikleri riskleri sigortalamaları reasürans olarak adlandırılır. Fransızca aslı réassurance olan kelime, dilimize reasürans olarak geçmiştir. Sözlük anlamına bakıldığında ikili sigorta olarak yapılan tanımlarını görmek mümkündür. Reasürans işlemi sigorta şirketlerinin sigortalanması olarak genel bir çerçeveye oturtulabilir. Böylelikle sigorta şirketlerinin riskleri yine belirli bir bedel karşılığında reasürans şirketi tarafından üstlenilmiş olur.
Reasürans Nedir?
Sigortacılık sektörü açısından çok önemli bir yere sahip olan reasürans sistemi, kurumsal ve ticari risklerin paylaşılmasını sağlar. Bu paylaşımın sonucu olarak riskini dağıtan sigorta şirketi daha güvenli bir ortamda hizmet verir. Sigorta şirketlerinin faaliyet alanları ve sermaye yapıları her ülkede olduğu gibi ülkemizde de ciddi kurallarla biçimlendirilir. Her şirket, kanunların öngördüğü rasyoları sağlayabilmek, sermaye yapısını güçlü tutmak ve hareket alanını genişletebilmek için izin verilen sınırlar içerisinde bir kısım risklerini reasürans şirketlerine devreder.
Reasürans sistemi, genellikle nihai tüketicinin doğrudan karşısına çıkan bir uygulama olmaz. Sigorta şirketleri ile yerli veya yabancı reasürans şirketleri arasında risk ve gelir paylaşımı üzerine tesis edilen bir sözleşme ile yürür. Sistemin güven içerisinde devam etmesi ve daha fazla prim üretilebilmesi bakımından son derece önemlidir.
Reasürans Sigorta Ne İşe Yarar?
Sigorta şirketlerinin poliçe düzenleyerek üstlendikleri riskleri çeşitli sözleşmeler ile devrettikleri reasürans şirketlerine reasürör adı verilir. Riski devreden sigorta şirketi ise bu işlemde sedan olarak nitelenir. Reasürans ile elde edilen yararları şu şekilde özetlemek mümkündür.
● Reasürans sisteminin en önemli yararlarının başında rizikonun yayılması gelir.
● Sigorta şirketinin iş kabul etme kapasitesi ve iş kabul esnekliğinde artış sağlanır.
● Özellikle doğal afet sigortası gibi yüksek birikimli branşlarda kontrol kolaylığı elde edilir.
● Elde edilen yeni risk dağılımı sigorta şirketinin mali yapısını güçlendiren etkiler yapar.
● Sigorta şirketi reasürör şirketin teknik bilgi birikiminden istifade eder.
Reasürans Türleri Nelerdir?
Sigorta şirketleri tarafından üstlenilen riskleri veya bir başka ifade ile reasürans türlerini başlıca dört başlık altında toplamak mümkündür.
İhtiyari (Seçimlik) Reasürans (Facultative Reinsurance)
İhtiyari reasürans, bilinen en eski reasürans yöntemlerinden birisi olarak sektöre önemli katkılar sağlar. Bu yöntemde sedan işi verip vermemek, reasürör şirket de işi kabul edip etmemek bakımından bir mecburiyet içerisinde değildir. Azami iyi niyet prensibinin geniş uygulama alanı bulduğu bir reasürans türüdür. Büyük rizikolu sigorta işlemlerinde ilave kapasite anlamına geleceğinden sigorta şirketinin iş hacminin artmasını sağlar.
Otomatik Reasürans (Trete Reinsurance)
Otomatik reasürans anlaşmaları genel olarak iki ana başlık altında değerlendirilir. Bölüşmeli (orantılı) reasürans ve bölüşmesiz (orantısız) reasürans anlaşmaları olarak isimlendirilir. Bunlar mutlak ayrımlar değildir; fakat uygulamada bazı farklılıklar olabilmektedir.
Bölüşmeli (orantılı) reasürans (Proportional Reinsurance) sisteminde reasürör riziko ve prime aynı oranda iştirak eder. Her iki tarafın zorunlu kabulüne dayanır. Yani herhangi bir tarafın işi almıyorum veya işi vermiyorum deme şansı bulunmaz. Bu sistemde riski seçmek mümkün olmadığından reasürans şirketi sigorta şirketinin genel politikasını kabul ederek işlem yürütür. Bölüşmeli (orantılı) reasürans (Proportional Reinsurance) sisteminin iki farklı uygulama şekli bulunur.
● Kotpar (Belirlenmiş Paylı) (Quota Share) Anlaşmaları
● Eksedan (Aşkın Bedel) (Surplus) Anlaşmaları
Kotpar sisteminde, sedan tarafından düzenlenen poliçelere ait tüm riskler önceden belirlenmiş bir oran üzerinden reasüröre devredilir ve reasürör bunu kabul etmek zorundadır. Rizikoyu söz konusu oran dahilinde üstlenen reasürör, aynı oranda primi yasal komisyon düşüldükten sonra almaya hak kazanmış olur. Dolu sigortası gibi yıldan yıla farklılık gösteren hasarların ortaya çıktığı sigorta branşları başta olmak üzere birçok alanda kullanılır. Sedan ve reasürör açısından ortak bir risk ve kazanç sistemi içerir.
Eksedan, aşkın bedel veya surplus olarak adlandırılan ikinci bölüşmeli reasürans sistemi de yaygın kullanılır. Kotpar anlaşmalarının aksine Eksedan anlaşmalarda sadece önceden belirlenmiş limiti aşan kısımların devri yapılır. Her iki taraf söz konusu devri yapmak ve almak ile mükelleftir. Devredilen kısma ait prim ve riskler önceden belirlenen oran üzerinden geçerlilik kazanır.
Bölüşmesiz (Orantısız) Reasürans (Non-Proportional Reinsurance) anlaşmaları sigorta bedelinden çok sigortalanmış risklerin uğrayabileceği hasarlarla ilgilidir. Sigorta şirketi ile reasürör arasında gerçekleşen paylaşımın hasarlara göre değişkenlik gösterdiği anlaşmalar bu kapsamdadır. Reasürör şirket sadece reasüransa konu olan poliçenin hasarlanması sonrasında devreye girer. Reasüransa tabi olan poliçelerin uğrayabileceği hasarlarda önceden üzerinde anlaşılmış bir tutarın veya oranın aşılması durumunda reasürör sorumluluğu başlar. Doğal afet benzeri büyük ve yıkıcı hasarlarda sedanı koruma altına alması bakımından önemli fonksiyonlara sahiptir. Hasar fazlası anlaşması (Excess of Loss- X/L) ve hasar oranı fazlası anlaşması (Stop Loss/ Excess of Loss Ratio- E/L Ratio) olarak iki ayrı uygulama modeli bulunur.
KARŞILIKLI İŞ ALIŞVERİŞİ (RECIPROCITY)
Bir sigorta şirketi portföyünden devredilen risklerden olumsuz sonuçlananlara karşılık aynı hacim ve nitelikte olumlu sonuçlananların alınarak denge sağlanması durumudur. Rizikonun yayılması anlamına gelecek olan bu uygulamanın sağlıklı olabilmesi için alışverişin ayrı piyasalarda ve farklı içerikli portföyler kullanılarak yapılması gerekir.
POOL ANLAŞMALARI (HAVUZ, POOLING)
Bu sistemde kendi aralarında havuz oluşturan bir grup şirket, anlaşma kapsamında değerlendirdikleri tüm işlerini bir merkezde toplar. Burada birleştirilen portföyün prim ve hasar toplamları anlaşma çerçevesinde belirlenen kurallara uygun olarak havuzu oluşturan şirketlere paylaştırılır. Şirketlerin havuza hangi riskleri ne şekilde dahil edecekleri ile dahil etmeyecekleri tutar veya oranlar reasürans anlaşmaları benzeri bir sözleşme ile önceden kayıt altına alınır.
Reasürans Süreci Nasıl? İşler?
Reasürans sürecinin başlayabilmesi için öncelikle sigortalı ve sigorta şirketi arasında düzenlenmiş bir poliçenin varlığı gerekir. İkinci koşul ise sigorta şirketinin üstlendiği riskler karşılığında reasürans şirketi ile akit imzalamış olmasıdır. Her iki gerekliliğin yerine getirilmesi ve sigorta şirketinin poliçe kapsamında üstlendiği rizikonun gerçekleşmesi halinde tazminatın ödenmesi aşamasına geçilir. Sigortalıya ödenecek tazminat tutarı reasüransa konu edilen oran veya miktar üzerinden sigorta şirketi tarafından reasürans şirketinden tahsil edilir. Böylelikle sigorta şirketi üstlendiği riskleri sigorta ederek korunmuş olur.
