Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayına deprem denir. Meydana gelen depremlerin şiddetleri depremin oluştuğu yüzeye göre değişiklikler gösterebilir. Doğal afetler arasında en çok korkulan afet türü olan deprem nasıl oluşur sorusu her zaman merak konusu olmuştur. AXA ailesi olarak sizler için hazırladığımız bu yazımızda “Deprem nasıl oluşur?” “Deprem nasıl ölçülür?” “1. derece deprem bölgesi ne demek?”, “Deprem bölgeleri ve dereceleri kavramları nasıl belirlenir?”, “Deprem ne ile ölçülür?” gibi merak ettiğiniz soruları cevaplandırdık. Deprem nedir, nasıl oluşur sorusu ile ilgili detaylı bilgi almak için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.
Deprem Nasıl Oluşur?
Depremler, yerkabuğundaki fay hattı ismi verilen kırıklarda meydana gelir. Bu fay hatları, kayanın kırılgan özelliğe sahip olmasından dolayı yüksek basınç (Sıkışma, gerilme veya bükülme) altında kırılmasıyla oluşur. Gerilme levhaların kademeli hareketi sonucunda yerkabuğunun değişik noktalarında meydana gelir. Depremler, kayalık bir alanda oluşan gerilmenin ani bir harekete yol açacak kadar yükselmesiyle olur. Bu hareket, kayanın en zayıf noktasında kırılmasıyla yeni bir fay hattı oluşturabilir ya da kayalar var olan fay boyunca kayabilir. Her iki sebebin sonucunda da, gerilmenin boşalmasıyla fazlasıyla büyük boyutta bir enerji açığa çıkar. Bu enerjinin çevredeki kaya kütlelerinde oluşturduğu titreşim doğal afet olan depremi yaratır. Depreme yol açan kayalardaki kırılma yada kaymanın başladığı noktaya deprem odağı, bu noktanın tam üstüne rastlayan alana da deprem merkezi denir.
Deprem Nasıl Ölçülür?
Depremin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yeryuvarı içinde hangi şekilde yayıldıklarını, kayıtların değerlendirilmesini, ölçü aletleri ve yöntemlerini ve deprem ile ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına “sismoloji” denir. Depremler, “sismograf” adı verilen alet ölçülür ve bu sayede kaydedilir. Bir depremin anlık büyüklüğü, “Richter” ölçeği ile ifade edilir. Bu ölçeğe göre 3 ve altı şiddetteki depremler genellikle hissedilmez iken, 7 ve üstü şiddetteki depremler yıkıcı olabilir. Sarsıntının şiddeti “Mercalli” şiddet ölçeği ile ölçülür. Sismolog ve jeologlar deprem davranışı ve zemin hareketleri ile ilgili birçok bilgi ve veri sunarlar. Bunlardan biri sismogram adı verilen, depremin meydana getirdiği titreşimlerin kayıtlarıdır. Sismologlar bu sismogramları inceleyerek depremin büyüklüğünü Richter ölçeğinde tespit eder ve böylece insanlara açıklarlar.
Deprem nedeniyle oluşan yer kabuğu hareketleri kısa bir zaman diliminde, ani olarak ve farklı yönlerde gelişebilen “dinamik” davranışlar bütünüdür. Bu dinamik davranışlar günümüz teknolojisi ile çeşitli algılayıcılar kullanarak kaydedilebilir. Yaygın olarak kullanılan algılayıclardan bir tanesi de “ivme ölçer“dir. Olmayan bir kırığın nerede olacağını belirlemek için jeolojik ölçümler yapılır. Bu jeofizik ölçümlerde, kırılacak kesimde küçük küçük titreşimler olur. Bu titreşimlerin büyüklükleri 1 ila 4 arasında değişir. Yer, kırılmadan önce çıt çıt diye sesler çıkarır. Bu sesler titreşimler halinde olduğu için insanlar onları duyamaz. Bunların ölçülmesi için de belirli düzenekler yerleştirilir. Bu düzeneklere, titreşim ölçme düzenekleri denir.
Bu titreşim ve deprem ölçerler, o bölgeyi tararken, insanların duyamadığı titreşimleri algılayıp ölçerler. Bu algıları değerlendirerek, konumlarına bakar. O konumlar kırılacak olan yerin hemen üzerinde bulunur. Bu tehlikenin olduğu bölümler gözlem altına alınarak yakından incelenmeye başlanır. Bu tehlikeli alanın uzunluğu ve büyüklüğü, olacak depremin gücü hakkında da fikir verir. Bunun yanında, deprem olabilme ihtimalini incelemenin diğer bir yolu ise, tarihsel bilgidir.
1.Derece Deprem Bölgesi Ne Demek?
Ülkemiz Avrupa ile Asya kıtasını birbirine bağlayan bir konumda yer aldığı için, ne yazık ki deprem kuşağı içerisindedir. Zaman zaman şiddetli depremler ile sarsılan ülkemiz büyük acılar yaşamaktadır. Bu kapsamda deprem bölgeleri dereceleri ve kavramlarını bilmek ve buna göre önlemler almak en akıllıca yöntem olacaktır. Ülkemiz 5 farklı deprem bölgesine ayrılmıştır. Bu bölgeler coğrafi sınırlara göre değil fay hatlarının durumlarına göre belirlenmiştir. En tehlikeli deprem bölgesi 1. Bölgeler olurken en az tehlikeli olanlar 5. Deprem bölgesinde yer alan yerleşim bölgeleri olmaktadır. Ancak bu bölgeler deprem riskini ifade etmemektedir. Meydana gelecek deprem ve sonrasında oluşacak hasarların boyutları için pek çok parametrenin değerlendirilmesi gereklidir.
Deprem Nedir?
Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayına deprem denir.
Deprem Nasıl Oluşur?
Depremler, yerkabuğundaki fay hattı ismi verilen kırıklarda meydana gelir. Gerilme levhaların kademeli hareketi sonucunda yerkabuğunun değişik noktalarında meydana gelir. Depremler, kayalık bir alanda oluşan gerilmenin ani bir harekete yol açacak kadar yükselmesiyle olur. Bu hareket, kayanın en zayıf noktasında kırılmasıyla yeni bir fay hattı oluşturabilir ya da kayalar var olan fay boyunca kayabilir. Her iki sebebin sonucunda da, gerilmenin boşalmasıyla fazlasıyla büyük boyutta bir enerji açığa çıkar.
Deprem Bölgesi Dereceleri Nelerdir?
Ülkemizi deprem risk grubuna göre 4 bölgeye ayırabiliriz. Buna göre, 4 üncü derece deprem bölgesi riskinin en az olduğu bölge iken, 3 üncü derecede bu risk biraz daha fazladır. 2 inci derece deprem bölgelerinde deprem risk ise 3 üncü dereceden daha fazladır.
